Het aantal huishoudens in Nederland dat diep in de schulden zit is de laatste jaren gestegen tot meer dan een half miljoen. Voor veel mensen zijn de regels te ingewikkeld. Het onbedoelde gevolg is dat ze daardoor soms zelfs nog meer schulden maken.

Volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft de overheid te hoge verwachtingen van burgers en de weet over hun eigen financiële situatie.
Nederland telt circa 2,5 miljoen laaggeletterden van 16 jaar en ouder. Voor hen is een goed financieel beheer al snel moeilijk, aldus de WRR. Schulden komen echter in alle lagen van de bevolking voor.

Persoonlijkheid speelt rol

Ook persoonlijkheid speelt een belangrijke rol. Mensen met een vermijdend karakter en mensen met weinig zelfcontrole hebben meer kans op financiële problemen. Ze zijn eerder geneigd problemen te ontkennen, te veel geld uit te geven en niet op tijd maatregelen te nemen.

Stress

Verder blijkt uit onderzoek dat stress en armoede een negatieve invloed hebben. Als gevolg van stress en armoede denken mensen minder lang over beslissingen na, laten zij zich sterker leiden door de acute problemen van het moment en wordt hun zelfcontrole minder. Zo kan een neerwaartse spiraal ontstaan waarin nog meer schulden worden gemaakt.

De WRR geeft in het rapport ‘Verkenning Eigen schuld? Een gedragswetenschappelijk perspectief op problematische schulden’ ook aanbevelingen. De overheid zou allereerst moeten voorkomen dat mensen nodeloos in financiële problemen komen. Dit kan door keuzes zo in te richten dat mensen relatief makkelijk zullen uitkomen bij de optie die voor hen financieel gezien waarschijnlijk het beste is. Als mensen toch in problematische schulden (dreigen te) komen, moet er eerder contact worden gelegd tussen schuldenaar en hulpverlener.

Verdere aanbevelingen

Kunnen mensen hun schulden aan de overheid niet meer afbetalen? Dan moet de overheid haar bijzondere bevoegdheden tot invordering zoveel mogelijk pas inzetten nadat is vastgesteld dat de betreffende schuldenaren ook beschikken over voldoende middelen.